فرمان لغو قرارداد رژی

در سال های پایانی قرن نوزدهم, جامعه ایران یک حرکت اجتماعی نسبتا گسترده ای را تجربه کرد که به نهضت تنباکو معروف شد. نوشته های اطراف این جنبش عمدتا به نظر میرسد بیشتر وقایع نگارانه  و کمتر تحلیلی باشند. ضمنا در ویکیپدیای فارسی  آورده شده که کمپانی رژی بعد از گرفتن امتیاز تنباکو حدود ۲۰۰هزارتن از اتباع بریتانیا را به عنوان کارکنان شرکت به ایران آورده است. جمعیت ایران در آن زمان چیزی حدود هشت میلیون بوده و این تعداد به مقیاس جمعیت حالا, یعنی دو میلیون نفر, که منطقا و عقلا درست به نظر نمی آید, به هر حال.

سند چاپ سنگی حاضر اولین اعلامیه ایست که از طرف ناصرالدین شاه به منظور لغو انحصار تنباکو صادر شده که متن آن دروبلاگ  خانم فاطمه  قاضیها آورده شده ولی نه در آن جا و نه جایی دیگر, من در فضای مجازی عین سند را ندیدم.

اعلان دولتی
از جانب سنی الجوانب بندگان اقدس همایون شاهنشاهی روحنا و ارواح العالمین فداه، محض مرحمت در حق اهالی مملکت در تمام ممالک محروسه ایران عمل انحصار تنباکو وتوتون دخانیات را موقوف و متروک فرمودند و کما فی السابق صاحبان و مالکین تنباکو و توتون و عموم اجناس دخانیه در تمام ممالک محروسه ایران آزاد و مختار هستند که جنس دخانیه خودشان را به هرکس میل دارند بفروشند و از هر کس میل دارند بخرند و در داد و ستد تنباکو و توتون ازاین تاریخ به بعد برای مردم مجبوری نیست و در مال خود آزاد و مختار هستند. محض اطلاع و امید واری عامّه اعلان شد. شهر جمادی الاولی سنه ۱۳۰۹